Afgelopen jaren transformeerde de tip van het Buda-eiland. Het nieuwe stadspark en de fiets- en voetgangersbrug ‘Reepbrug’ zijn sinds juli 2022 toegankelijk. Ze vormen het sluitstuk van 25 jaar Leiewerken in het stadscentrum, maar ook het startschot van de toekomstige ontwikkelingen, waar ontmoeting centraal komt te staan.
1. Masterplan
Stad Kortrijk nam Studiebureau Atelier Horizon - VELD onder de arm voor de opmaak van een masterplan voor de gehele Buda-tip. Dit omvat de site van het klooster (Budastraat) - de naastgelegen gebouwen van de sociale dienst (OCMW) en alle gebouwen van AZ Groeninge (Reepkaai).
In de loop van 2026 verhuist AZ Groeninge hun activiteit op de site Reepkaai naar campus Kennedylaan. Dit biedt heel wat mogelijkheden in de nabije toekomst. Het masterplan vertrekt vanuit te behouden gebouwen, zoals de historische gebouwen in de Budastraat (denk aan Budastraat 27 en het klooster dat nog bewoond wordt door de zusters Augustinessen).
Daarnaast zijn er ook gebouwen die hergebruikt worden, zoals de sociale dienst en de hospitaalvleugel langs de Reepkaai. Een deel van de gebouwen wordt ook afgebroken. De vrijgekomen ruimte wordt extra parkruimte (aansluitend op het bestaande nieuwe park), maar er wordt ook plaats voorzien voor nieuwe gebouwen zoals onder andere een nieuwe stadsbibliotheek.
Het project voor de tip van het Buda-eiland past zich in op verschillende schalen in het uitzonderlijke stadsnetwerk en de huidige dynamieken van Kortrijk. Door het invoegen van de bibliotheek en het herschikken van diverse andere (culturele) functies, wordt de Budatip een strategische stadsplek en een toekomstige centraliteit. Daarenboven vormt het een essentiële schakel in het stedelijk raamwerk. Hierdoor sluit de visie enerzijds aan bij de ambitie van de stad om het idee van het cultuureiland verder uit te bouwen, maar anderzijds formuleert het ook een unieke kans om de link tussen de binnenstad en Overleie opnieuw vorm te geven.
Het raamwerk van publieke ruimte zal een houvast bieden voor de toekomstige ontwikkelingen, die zich geleidelijk kunnen inpassen in de bestaande of nieuwe volumes op de tip. De Budatip zal dus doorheen de tijd evolueren naar dit toekomstbeeld. Hiervoor zijn de gebouwclusters, hun programma en eigendomsstructuur essentieel.
Het masterplan reikt een toekomstvisie aan die de vele uitdagingen van de site combineert in een voorstel waar oud en nieuw samenkomen. Daarenboven zoekt het masterplan naar een evenwicht tussen een meer verborgen karakter en een stedelijke bestemming.
2. Toekomstige functies
Samentuin
Voor de start van de werken aan het nieuwe stadspark op de tip van het Buda-eiland was er de gemeenschappelijke volkstuin ‘Leielekkerland’. Ook vandaag is opnieuw ruimte voorzien om te moestuinieren. Het lange rechte stuk naast het fiets- en wandelpad wordt vanaf het najaar van 2022 door Leielekkerland – Velt vzw ingenomen.
Van Stadsbibliotheek naar Verhalenhuis
De bibliotheek heeft nog maar weinig te maken met de uitleenfabriek van weleer waar je enkel terecht kon voor een boek en fluisterend een boodschap kon overbrengen. De bibliotheek is de voorbije decennia verveld tot een ware ontmoetingsplek voor jong en oud. Een plek waar de collectie inspireert, waar je bij een kop koffie gezellig kan keuvelen, waar je terecht kan voor (digitale) hulp, waar je op jouw eigen tempo jezelf of anderen ontwikkelt.
De nieuwe bib op Buda wil nog meer zijn. Samen met het conservatorium en verenigingen wil ze bouwen aan een verhalenhuis. Waar haar ruime collectie en leuke leeshoeken jong en oud aanzet om verhalen te lezen, te vertolken en zelf te creëren. Een creatieplek met ateliers, oefenpodia en een makerslab. Een ontmoetingsplek waar de vele bezoekers en verenigingen op verhaal komen. Kortom een plek waar je aan je eigen levensverhaal bouwt.
Historiek Buda en klooster Augustinessen
Reeds rond 1200 ontstond ten noorden van de Leie een stichting voor opvang van armen en zieken. Dit werd het Onze-Lieve-Vrouwehospitaal dat zich in de loop van de 13e eeuw ontwikkelde tot Augustinessenklooster. Tegelijk kwam een bloeiende woonwijk tot stand en werd zelfs gedacht aan een nieuwe parochie. Door aanleg van grachten en kanaaltjes kwam er economische activiteit op gang, met name leerlooierijen en blekerijen.
Tussen 1452 - 1454 werd de muur rond de tuin van het Onze-Lieve-Vrouw hospitaal gebouwd als onderdeel van de stadsvesting. Tijdens Wereldoorlog I werd de oostelijke verdedigingstoren achter het hospitaal volledig vernield, in 1919 werd deze noodgedwongen gesloopt. De vestingsmuur vanaf de Budastraat, langs de Leie, is vrij goed bewaard gebleven.
Vandaag is het Augustinessenklooster nog steeds de thuisbasis van de zusters Augustinessen. Eeuwenlang hadden ze een actieve rol in de werking van het hospitaal. Inmiddels werken ze niet meer mee in het ziekenhuis maar staan ze wel nog in voor het beheer van het klooster en de kerk.
In 2022-2023 worden er grondige renovatiewerken uitgevoerd aan het dak en de gevels van het beschermd klooster en barokke kerk. Dit is noodzakelijk om de waardevolle interieurs een goed onderdak te blijven geven. Daarna wordt de restauratie van het interieur uitgewerkt.
Op langere termijn kan het klooster een neven- of herbestemming krijgen die past binnen het masterplan voor de Budatip.
